Devlet Egemenliği mi, Göçmen Hakları mı?

Birleşmiş Milletler’in Küresel Eğilimler Raporu’na göre, dünyada yerinden edilen insan sayısı 123,2 milyona ulaşmış durumda. Bu sayı, söz konusu kitlenin tek bir ülke olarak düşünülmesi hâlinde, dünyanın en kalabalık 12. ülkesi olacağı anlamına geliyor. Ayrıca, bu durum evrendeki her 67 kişiden 1’inin yerinden edildiğini gösteriyor. Son on yılda yerinden edilme oranının neredeyse iki katına çıkmış olması, meselenin ne denli kritik bir hâl aldığını ortaya koyuyor.

Benzer bir tablo çocuklar açısından da geçerli. Çocuklar, dünya nüfusunun yaklaşık %30’unu oluştururken, zorla yerinden edilen kişiler içindeki çocuk oranı %40’a ulaşmış durumda. Dünya Göç Raporu’na göre ise uluslararası göçmen çocukların sayısı 28 milyonu aşmış bulunuyor. Bu veriler, çağdaş bir gerçeklik olan çocuk göçünün aciliyetini vurgulamakta ve meselenin çok boyutlu biçimde ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Yerinden edilmelerin artış göstermesiyle birlikte, bir başka kaygı verici gelişme de devletlerin sınırlarını daha yüksek duvarlarla çevirmeye devam etmesidir. Devletler, egemenlik yetkilerini kullanarak; çocuk, kadın, yaşlı ya da engelli demeden, ulusal ve bölgesel düzeyde bir “kale” inşa etme çabasındadır (örneğin Kale Avrupası). Bu amaçla özellikle Batılı devletler; çelik bariyerler ve tel örgülerle sınırlarını örmekte, “sirga tridimensional” adı verilen üç katmanlı tuzak sistemleriyle göçmenleri sınır hattında engellemekte, denizlere yüzer bariyerler kurarak deniz geçişlerini imkânsız hâle getirmekte, sınırlarına yaklaşan bot ve tekneleri alabora etmekte ve çeşitli kötü muamele yöntemleri (gasp, darp, psikolojik yıldırma vb.) ile göçmenleri geri püskürtmektedir.

Oysa uluslararası sınırlar, insan hakları yükümlülüklerinden ve etik sorumluluklardan muaf bölgeler değildir. Aksine, bu sınırlar içinde de temel hakların ve insan onurunun korunması gerekir. Günümüz dünyasında asıl soru şudur: Devlet egemenliği mi, yoksa göçmen hakları mı önceliklidir?